Landmachtvisie: een goede aanzet voor de Herijkingsnota!

Defensie heeft sinds februari 2016 een "Operationele Energiestrategie" (OES). Met de OES wil de Krijgsmacht minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen: 20% in 2030 en 70% in 2050. Hoe dat moet, is nog onduidelijk. Defensie komt voorjaar 2019 met het langverwachte Plan van Aanpak. De Vaste Commissie Defensie heeft inmiddels al twee keer met deskundigen gesproken hoe Defensie het brandstofgebruik kan terugdringen. Nuttige bijeenkomsten die echter wel erg focusten op nieuwe technieken. Onbedoeld ontstaat daarmee de indruk dat de techneuten te zijner tijd ook wel met de oplossingen komen. Dat is helaas wensdenken. Nieuwe technieken kunnen het brandstofgebruik terugdringen maar de mogelijkheden worden beperkt door de wetten van de fysica en de thermodynamica. Nieuwe strategische inzichten zijn nodig voor een moderne krijgsmacht met bijhorende wapensystemen. Nieuwe wapensystemen die inherent minder brandstof gebruiken dan de wapensystemen die ze vervangen. De techniek is slechts een facilitator.

Defensie werkt aan de "Herijkingsnota 2020". Doel is om de Nederlandse Defensie na jaren van bezuinigen weer te laten groeien en voor te bereiden op toekomstige uitdagingen. De krijgsmachtdelen hebben inmiddels al hun eigen strategische visies gepubliceerd: 5de Generatie Luchtmacht (CLSK), Sailplan 2030 (CZSK) en Veiligheid is vooruitzien (CLAS). Deze visies gaan ongetwijfeld bouwstenen worden voor de Herijkingsnota 2020. In welke mate adresseren de krijgsmachtdelen de noodzaak om zich voor te bereiden op de energietransitie: van fossiele brandstoffen naar duurzame alternatieven?

In de "5de Generatie Luchtmacht (2017)" ontbreekt elke verwijzing naar de OES, naar de energietransitie of het tegengaan van klimaatverandering. Alsof de politiek-maatschappelijke discussie daarover de toekomst van de Koninklijke Luchtmacht op geen enkele manier raakt. Een opmerkelijk gebrek aan urgentie. Temeer omdat de Luchtmacht bij Defensie al veruit de grootste gebruiker van brandstof is.

Het Sailplan 2030 (2017) doet het beter. In "Spoor 5 Materieel" staat het voornemen "Om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verkleinen en zo de inzetbaarheid te vergroten, zijn de ontwikkelingen in de Energietransitie gevolgd en realistische kansen benut". De kaarten worden nog vooral op technische oplossingen gezet. Helaas staat het voornemen zonder bredere context ook nog erg op zichzelf.

In het voorwoord van "Veiligheid is vooruitzien" (2018) stelt C-CLAS dat niet alleen de veiligheidssituatie onzeker is maar dat ook veranderingen op het gebied van klimaat en energieschaarste de onvoorspelbaarheid vergroten. Dat toekomstige energieschaarste een rol speelt, komt op verschillende plaatsen terug. Het landmachtoptreden zal zich in de toekomst afspelen in een hoger tempo, over grotere afstanden en vaker in stedelijk gebied. De landmacht wordt daarom adaptief, flexibel, en lichter en sneller dan voorheen. Het zet daarbij in op nieuwe technologie die daarvoor nodig is: op het gebied van detectie, actieve bescherming, communicatiemiddelen, autonome systemen en robotica, kunstmatige intelligentie, big data, cyber en digitalisering, nanotechnologie, biotechnologie en duurzame vormen van energie. "Veiligheid is vooruitzien" is een samenhangend document met nieuwe strategische inzichten en bijhorende nieuwe middelen. Consequent doorgevoerd, leidt het waarschijnlijk tot een lager energiegebruik.

Voor onze veiligheid moet Defensie minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen en bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering. De Herijkingsnota 2020 moet daarvoor de noodzakelijke strategische piketpalen slaan. Nodig omdat de techneuten het niet alleen kunnen oplossen. "Veiligheid is vooruitzien" geeft daartoe een goede aanzet.