Wapenliefde en oud wereldbeeld

Wapenliefde en een oud wereldbeeld

In Opinie & Debat in de Volkskrant (27 juni 2024) staat het artikel "Defensie is een departement vol wapenliefde en met een oud wereldbeeld". De auteur, Jan Willem Honig, hoogleraar aan de Nederlandse Defensie Academie, verwijt Defensie zich blind te staren op de oorlog in de Oekraïne en te weinig te investeren in de intellectuele denkkracht voor nieuwe veiligheidspolitieke uitdagingen, het blijft steken in conventionele bewapening.

Van "oud denken" is zeker sprake als gaat om klimaatverandering en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Tien jaar geleden probeerde minister Hennis dat oude denken te doorbreken met de Operationele Energiestrategie (OES, 2014). Maar ze had haar hielen nog niet gelicht of Defensie probeerde weer terug te roeien.

Hoe Defensie de eigen klimaatdoelen ondermijnde. 

Allereerst door operationele energie en het energiegebruik voor de vredesbedrijfsvoering beleidsmatig samen te voegen, en zich daarna vooral bezig te houden met dat laatste. Waren er in de OES nog ambities om in 2030 minder afhankelijk te zijn (fossiele) brandstoffen, in de Defensie Energie en Omgevingsstrategie (DEOS, 2019) waren die ambities weer verdwenen. Bijna zonder uitzondering zijn er de afgelopen jaren nieuwe wapensystemen ingevoerd die méér diesel, scheepsbrandstof, kerosine gebruiken dan de wapensystemen die ze vervangen; systemen die dertig, veertig jaar mee moeten gaan.

Als grootste gebruiker van fossiele brandstoffen bij de overheid zegde staatsecretaris Visser de Tweede Kamer toe jaarlijks het verbruik te rapporteren. Dat heeft Defensie ook een paar jaar gedaan, maar is daar zonder opgave van reden weer mee opgehouden. Als daar in een WOO-verzoek naar wordt gevraagd, wordt daar min of meer leugenachtig op geantwoord. Wellicht komt er meer duidelijkheid bij een gelijksoortig WOO-verzoek naar het verbruik over 2023.

Kilowatten zijn de kogels van de toekomst

De oorlog in de Oekraïne maakt meer geld voor Defensie noodzakelijk, en goed dat er ook komt; maar het moet wel verstandig worden besteed. Belangrijk toetssteen bij nieuwe investeringen is de onderkenning dat kilowatten de kogels van de toekomst zijn: high-tech, high-energy wapens leggen het af tegen high-tech, low-energy wapens. Rusland probeerde, vooralsnog tevergeefs, het olie-en gaswapen tegen het Westen in te zetten, Rusland en de Oekraïne proberen elkaars energie-infrastructuur uit te schakelen: kilowatten bepalen uiteindelijk in hoge mate de uitkomst van dit, en toekomstige conflicten.

Brengt Schoof 1 nieuwe denkkracht?

Mankeert er wat aan de intellectuele denkkracht bij Defensie, ja helaas wel? Gaan de nieuwe bewindslieden van Schoof 1 de zaak wat dat betreft een beetje opschudden? De nieuwe staatssecretaris is als het gaat om nieuwe veiligheidsuitdagingen helaas van het "oude denken". In een artikel in Nieuwe Oogst pleitte hij onlangs voor het afschaffen van klimaatdoelen (en het navenant terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen), omdat dat onze maakcapaciteit zou ondermijnen en daarmee onze militaire veiligheid zou schaden. Dat nadrukkelijk tegen elkaar zetten van klimaatdoelen en militaire veiligheid is onnodig en dom.

Wij wensen de nieuwe bewindslieden veel wijsheid bij hun zware, moeilijke, maar belangrijke taak.   

Foto: Defensie