Kazernes sluiten? Juist niet!

Mooi dat Defensie haar vastgoed gaat moderniseren en verduurzamen.

Defensie gaat investeren in haar vastgoed. Hoognodig omdat een groot deel verouderd is en niet duurzaam. Maar ook omdat het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Defensie de pin op de neus heeft gezet: als Defensie er geen werk van maakt dan dreigt sluiting van sommige objecten. In het Strategisch Vastgoedplan (2019) heeft Defensie lijnen uitgezet om in twintig jaar het vastgoed klaar te maken voor de toekomst. De nieuwe staatssecretaris doet er een schepje bovenop en geeft aan dat er mogelijk kazernes gesloten moeten worden wanneer renovatie niet meer loont. Dat zou, volgens de staatssecretaris, de Johan Willem Frisokazerne in Assen kunnen overkomen.

Het concentreren van activiteiten en het bouwen van grotere energieneutrale complexen helpt de energierekening terug te dringen. Op papier kan er dan 'winst' worden geboekt. Maar ondoordacht herbeleggen van vastgoed kan ook een averechts effect hebben: dat het onder de streep méér energie kost dan dat er wordt bespaard. Je kan wel werken in een mooi energieneutraal gebouw, maar als je er elke dag twintig kilometer extra voor moet rijden, is die winst snel verdampt.

Werkgerelateerde kilometers: een 'dark horse' bij het herbeleggen van vastgoed

Er is geen beroepsgroep in Nederland die zoveel werkgerelateerde kilometers maakt als Jan Soldaat. Dat heeft te maken met de verspreiding van de opleidings- en trainingsfaciliteiten, maar ook met het veelvuldig overplaatsen. Zo werk je op locatie A, zo wordt je met één pennenstreek overgeplaatst naar locatie B. Meeverhuizen is bijna onmogelijk geworden omdat huizen nu onbetaalbaar zijn en partners ook steeds vaker locatie gebonden zijn. Hoeveel werkgerelateerde kilometers Defensie verbrandt, is zelfs bij benadering niet aan te geven; niemand die het bijhoudt.

Toch gaat het de komende jaren een rol spelen. In het Klimaatakkoord verbindt ook de overheid zich aan de ambitie om in 2030 het aantal werkgerelateerde kilometers met de helft terug te dringen. Dat gaat niet lukken als Defensie daar niet aan meedoet. Herbeleggen van vastgoed is daarom ook alleen maar zinvol als het mede bijdraagt aan het terugdringen van de werkgerelateerde kilometers. 

Huizen bouwen en de energietransitie

De staatssecretaris probeert de pil wat te vergulden door erop te wijzen dat er bij de sluiting van kazernes ruimte komt voor de bouw van woningen en de energietransitie. Daar zullen de huidige gebruikers van de Johan Willem Frisokazerne weinig boodschap aan hebben. Toch biedt die terloopse opmerking mogelijk een nieuw perspectief: woningbouw óp defensieterreinen. Defensie heeft geen "married quarters", maar in veel landen is dat gewoon een kwestie van 'personeelszorg'. Nu de woningcrisis Nederland behoorlijk dwarszit, kan het bouwen óp kazernes een bijdrage leveren. Het vooruitzicht op een 'defensiewoning' helpt de moeizame werving mogelijk méér dan wat dan ook.

Het dreigen met de sluiting van kazernes lijkt op een wat ondoordachte vlucht naar voren. Nederland en het defensiepersoneel zijn ook wel klaar met het afstoten van defensie vastgoed. Herbeleg het vastgoed zodanig dat je nieuwe energiezuinige complexen daar bouwt waar het ook bijdraagt aan het terugdringen van de werkgerelateerde kilometers; pas daar eventueel de bedrijfsvoering op aan. En ga voor het personeel bouwen op delen van de kazerne waar daar ruimte voor is.

foto Defensie: Johan Willem Frisokazerne in Assen